Η ΕΚΚΕΝΩΣΗ που κανείς δεν ήξερε πώς γίνεται... Ακόμη δεν έχουν αντιληφθεί τι έπρεπε να πράξουν! // (...Για αυτά τα εγκληματικά λάθη προφανώς δεν έχουν ευθύνη οι αστυνομικοί και οι πυροσβέστες, που με αυτοθυσία προσπάθησαν να σώσουν ανθρώπους από τη φωτιά, αλλά οι αρμόδιοι υπουργοί και οι υπηρεσιακοί παράγοντες που με τις δηλώσεις τους, οι ίδιοι έχουν ήδη ομολογήσει την αποτυχία τους...)...
>| Δόθηκε εντολή εκκένωσης; Πότε; Σε ποιον; Από ποιον; Και αν ναι, υπήρχε σχέδιο εκκένωσης συγκεκριμένο και δομημένο για να εφαρμοστεί; Οπως αποκαλύπτει η «Κ», εντολή εκκένωσης δεν έλαβαν ούτε καν εκείνοι όπου πραγματοποιήθηκε εκκένωση, δηλαδή οι κατασκηνώσεις του Δήμου Αθηναίων.
Αλλωστε το αλαλούμ των δηλώσεων που ακολούθησαν, δείχνει ότι σύμφωνα με τη νομοθεσία αρμόδιοι θεωρούσαν εαυτούς αναρμόδιους. Υπό αυτές τις συνθήκες στο ελάχιστο χρονικό διάστημα που υπήρχε και χωρίς καμία άσκηση προσομοίωσης έκτακτου κινδύνου σε μια περιοχή κτισμένη μέσα στα πεύκα, η εφαρμογή σχεδίου εκκένωσης προφανώς δεν μπορούσε να γίνει.
Πώς ο Δήμος Αθηναίων πρόλαβε να εκκενώσει εγκαίρως τις κατασκηνώσεις στον Αγιο Ανδρέα; Η απάντηση είναι ανατριχιαστική. Σχεδόν από τύχη ή για να είμαστε πιο ακριβείς χάρη στην προνοητικότητα κάποιων ανθρώπων.
Η υπεύθυνη των παιδικών κατασκηνώσεων του Δήμου Αθηναίων κ. Χριστίνα Βασιλείου, όταν κατάλαβε ότι το μέτωπο της φωτιάς θα μπορούσε να απειλήσει την κατασκήνωση, τηλεφώνησε στον υπεύθυνο της Πυροσβεστικής της περιοχής. Από τύχη μάλιστα διέθετε το κινητό του λόγω συχνής επικοινωνίας το προηγούμενο χρονικό διάστημα. Τον ρώτησε αν κινδύνευε η κατασκήνωση και εκείνος της απάντησε: «Κατά τη γνώμη μου, θα ήταν καλύτερα να φύγουν τα παιδιά». Στις 6.15 μ.μ. τα παιδιά είχαν συγκεντρωθεί σε συγκεκριμένο χώρο, ενώ στις 7 μ.μ. αποχώρησαν τα πρώτα 150 παιδιά. Οπως διαβεβαιώνουν στελέχη του δήμου, επισήμως ούτε κάποιος από την κατασκήνωση ούτε κάποιος από τη διεύθυνση Πολιτικής Προστασίας ενημερώθηκε ή έλαβε εισήγηση εκκένωσης από… πουθενά.
Η περιφερειακή σύμβουλος, εντεταλμένη για την Πολιτική Προστασία της Περιφέρειας Αττικής, κ. Ιωάννα Τσούπρα τονίζει ότι την ώρα της φωτιάς βρέθηκαν στο ίδιο σημείο με τον δήμαρχο Ραφήνας – Πικερμίου Βαγγέλη Μπουρνούς και τον υπεύθυνο αξιωματικό της Πυροσβεστικής για την περιοχή. Ο αξιωματικός ρώτησε «ποιανού είναι η περιοχή», ο κ. Μπουρνούς απάντησε «δικιά μου» και ο αξιωματικός συνέχισε «απομάκρυνε τον κόσμο». Η ίδια η κ. Τσούπρα τη συγκεκριμένη στιγμή, σύμφωνα με τα δικά της λεγόμενα συναίνεσε «ναι, πρέπει να φύγει ο κόσμος».
Ο κ. Μπουρνούς πάντως αρνείται κατηγορηματικά ότι έγινε ο συγκεκριμένος διάλογος. Ακόμα όμως και αν έγινε, η «εντολή» δόθηκε σε λάθος πρόσωπο. Γιατί η περιοχή που καιγόταν «ανήκε» τελικά κατά κύριο λόγο στον Δήμο Μαραθώνα. Ο δήμαρχος Μαραθώνα Ηλίας Ψινάκης δήλωσε ότι οι καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν ήταν σαν να βάζεις «σεσουάρ στο τζάκι» και με τέτοιες συνθήκες δεν προλαβαίνεις να κάνεις εκκένωση. Και για να μη δημιουργηθούν λάθος εντυπώσεις, συμπλήρωσε «την εντολή εκκένωσης τη δίνει μόνο το ΥΠΕΣ και η Πυροσβεστική. Πρέπει να ξέρουμε ποιος είναι ο επικεφαλής, διότι σκεφθείτε τι θα γινόταν αν έδινε ο καθένας τις δικές του εντολές, θα είχαμε μεγαλύτερη τραγωδία», σημείωσε.
«Τυπικά όταν μιλάμε για σχέδιο εκκένωσης σημαίνει ότι βγαίνει η αστυνομία με τις ντουντούκες και ειδοποιεί τον κόσμο», λέει στην «Κ» ο κ. Μιχάλης Χάλαρης αντιπρόεδρος της Ενωσης Πτυχιούχων Αξιωματικών του Πυροσβεστικού Σώματος, εφόσον δεν εφαρμόζεται περισσότερο προηγμένο τεχνολογικά σύστημα.
Ο κ. Χάλαρης, ο οποίος είναι παράλληλα καθηγητής στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Ανάλυση και Διαχείριση Ανθρωπογενών και Φυσικών Καταστροφών», αναρωτιέται για ποιο λόγο δεν χρησιμοποιήθηκε καμία από τις υπάρχουσες δυνατότητες της τεχνολογίας. Για παράδειγμα, γιατί άνοιξαν τους δορυφόρους –ενέργεια που σημαίνει κόστος– μετά τις πυρκαγιές για να βρουν πιθανή εγκληματική ενέργεια, όπως δήλωσε ο αναπληρωτής υπουργός Προστασίας του Πολίτη Νίκος Τόσκας και δεν χρησιμοποίησαν τους δορυφόρους την ώρα της πυρκαγιάς. «Αν άνοιγαν οι δορυφόροι σε πραγματικό χρόνο θα είχαν εικόνα και θα μπορούσαν να κάνουν πρόβλεψη για την επέκταση της πυρκαγιάς και τον τρόπο και τον χρόνο που θα κινηθεί το μέτωπο», τονίζει.
Νόμος επί χάρτου
Η νομοθεσία είναι σαφής όπως αποτυπώνεται στο «Σχέδιο δράσεων της Πολιτικής Προστασίας για την αντιμετώπιση κινδύνων λόγω δασικών πυρκαγιών» και όπως αυτό καταγράφηκε τον περασμένο Μάιο (αριθμός πρωτοκόλλου 3752). Ωστόσο ενώ καθορίζει ποιος είναι αρμόδιος, ελάχιστα έχει λάβει υπόψη τις έκτακτες συνθήκες και τους συμπιεσμένους χρόνους δράσης όταν συμβαίνει μια πυρκαγιά και απειλούνται ανθρώπινες ζωές.
«Ο μόνος αρμόδιος να εισηγηθεί την οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση στις περιπτώσεις των δασικών πυρκαγιών είναι ο εκάστοτε επικεφαλής αξιωματικός του Πυροσβεστικού Σώματος ο οποίος ενεργεί σε τοπικό επίπεδο ως συντονιστής του πυροσβεστικού έργου, έχοντας την ευθύνη περιορισμού των επιπτώσεων από την εξέλιξη της καταστροφής σε τοπικό επίπεδο».
Σε ποιον εισηγείται; Στον δήμαρχο, ο οποίος «έχοντας υπ’ όψιν την ανωτέρω εισήγηση καθορίζει άμεσα σημείο συγκέντρωσης (σε ασφαλή χώρο) στον οποίον οφείλουν να προσέλθουν οι επικεφαλής των κύρια εμπλεκόμενων για να συνεννοηθούν», αναφέρεται στο εν λόγω σχέδιο, το οποίο σαφώς προϋποθέτει ότι υπάρχει άπλετος χρόνος, εφόσον ορίζει ότι η ενημέρωση των πολιτών –σε περίπτωση πυρκαγιάς– μπορεί να γίνει από τις αστυνομικές αρχές ή τους δημοτικούς υπαλλήλους πόρτα πόρτα ώστε να καταγραφούν και όσοι θα φύγουν! Πάντως στο ίδιο σχέδιο επισημαίνεται ότι η αρμοδιότητα αυτού που θα δώσει την εντολή της απομάκρυνσης μπορεί να αφορά τον αρμόδιο αντιπεριφερειάρχη εφόσον η έκταση που πρέπει να εκκενωθεί ξεπερνά τα όρια ενός δήμου. Ακόμα περισσότερο οι πολίτες πρέπει να γνωρίζουν ποιος ακριβώς και γιατί πήρε τη συγκεκριμένη απόφαση ενώ «η δράση της οργανωμένης προληπτικής απομάκρυνσης ως μέτρο για την προληπτική προστασία των πολιτών έχει χαρακτήρα μη υποχρεωτικό».
Μαραθώνας: Χωρίς σχέδιο εκκένωσης ο Δήμος
-Καταγγελίες αντιδημάρχου - «Απειλές» Ψινάκη
«Ρωτούσαμε για εκκένωση και μας έλεγαν περιμένετε». Αυτό καταγγέλλει ο αντιδήμαρχος Πολιτικής Προστασίας του δήμου Μαραθώνα, Βάιος Θανασιάς, μιλώντας στην «RealNews» για δραματικά τηλεφωνήματα με την Πυροσβεστική, την Αστυνομία και την Περιφέρεια λίγο πριν από την καταστροφή.
Την ίδια στιγμή όμως η εφημερίδα φέρνει στο φως το σχέδιο της Πολιτικής Προστασίας του δήμου Μαραθώνα που καταρτίστηκε τον Φεβρουάριο του 2018 και, σύμφωνα με το ρεπορτάζ της, δεν προβλέπει διαδικασίες εκκένωσης της περιοχής.
Παράλληλα, σε δηλώσεις του στη «RealNews» ο δήμαρχος Μαραθώνα, Ηλίας Ψινάκης -ο οποίος έχει βρεθεί στο επίκεντρο κριτικής, έχοντας δεχθεί την οργή των κατοίκων στη διάρκεια δημοτικού συμβουλίου, ενώ ψήφισμα με δεκάδες χιλιάδες υπογραφές στην ψηφιακή πλατφόρμα avaaz τον κατηγορεί ότι «πρωτοστατεί» υπέρ τοπικών συμφερόντων που θέλουν να εκμεταλλευτούν την τραγωδία- λέει ότι «κάποια στιγμή θα τα βγάλω όλα στη φόρα».
Πρόεδρος Πυροσβεστών:
Χιλιάδες λάθη προκάλεσαν την τραγωδία
Για χιλιάδες μικρά λάθη, τα οποία προκάλεσαν την τραγωδία στην Ανατολική Αττική, έκανε λόγο μιλώντας στον Observer ο Δημήτρης Σταθόπουλος, Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Υπαλλήλων Πυροσβεστικού Σώματος.
Ο Δημήτρης Σταθόπουλος, στις δηλώσεις του αυτές κάνει λόγο για «ελλιπέστατη προετοιμασία των αρχών, σε μια πολύ δύσκολη φωτιά με ακραίες καιρικές συνθήκες, χωρίς καν να ζητήσουν μια συγγνώμη».
Ο ίδιος, τόνισε πως «η κυβέρνηση μπορεί να λέει ότι δεν υπήρξαν μεγάλα λάθη, όμως δεν λέει ότι υπήρξαν χιλιάδες μικρά λάθη. Όλα αυτά τα μικρά λάθη, έχτισαν ένα μεγάλο και αυτός είναι ο λόγος που ο αριθμός των θανάτων είναι τόσο μεγάλος».
Σύμφωνα με τον ίδιο, το Πυροσβεστικό Σώμα, πρότεινε την εκκένωση της περιοχής, όμως δεν εισακούσθηκε. Παράλληλα, η μετεωρολογική υπηρεσία, δεν είχε προβλέψει τους ισχυρούς ανέμους που έπνεαν στην περιοχή και καθήλωσαν πολλά από τα εναέρια πυροσβεστικά μέσα.
«Δεν μπορούσαν να επιχειρήσουν με τέτοιους ανέμους. Αν η μετεωρολογική υπηρεσία, είχε προειδοποιήσει σχετικά, θα είχαν μεταφερθεί σε άλλα αεροδρόμια για να απογειωθούν» επιμένει ο κ. Σταθόπουλος. Ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας των Πυροσβεστών, αναφέρεται στα προβλήματα χρηματοδότησης που ήρθαν μαζί με την κρίση, τονίζοντας πως περίπου 15% των οχημάτων της πυροσβεστικής, δεν βγαίνουν στο δρόμο, εξαιτίας χρονίων προβλημάτων. Άλλο ένα 15% χρειάζεται επισκευή, για την οποία δεν υπάρχουν πόροι. Ως πυροσβέστες δίνουν όρκο στους πολίτες για τις περιουσίες τους. Ξέρουμε πότε να προτείνουμε εκκένωση, όμως για κάποιον λόγο δεν εισακουγόμαστε. Πρόκειται για μια τεράστια τραγωδίες για τη χώρα μας και κάποιοι πρέπει να απολογηθούν».
Σχέδιο Εκκένωσης : Τι προβλέπει η νομοθεσία
Η Νομοθεσία είναι ξεκάθαρη για τις ευθύνες της οργανωμένης εκκένωσης του πληθυσμού για λόγους προστασίας από εξελισσόμενη ή επικείμενη καταστροφή εξ αιτίας δασικών πυρκαγιών.
Παραθέτουμε παρακάτω το Άρθρο του Ν.4249/2014 καθώς και την Εγκύκλιο 3752/25-5-2018 της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, που αφορούν στην εκκένωση των περιοχών για λόγους προστασίας από εξελισσόμενη ή επικείμενη καταστροφή εξ αιτίας δασικών πυρκαγιών:
Άρθρο 108 του Ν.4249/2014
Βάσει της σχετικής νομοθεσίας (άρθρο 108 του Ν.4249/2014), η εκκένωση μιας περιοχής είναι πρωτίστως ευθύνη του δημάρχου. Εφόσον κινδυνεύουν περισσότεροι από έναν Δήμοι, η ευθύνη είναι της Περιφέρειας
«Η λήψη της απόφασης για την οργανωμένη απομάκρυνση των πολιτών αποτελεί ευθύνη των κατά τόπους δημάρχων, οι οποίοι έχουν τον συντονισμό του έργου πολιτικής προστασίας για την αντιμετώπιση της καταστροφής σε τοπικό επίπεδο. Οταν η εξελισσόμενη ή επικείμενη καταστροφή μπορεί να επηρεάσει πάνω από ένα δήμο, η απόφαση λαμβάνεται από τον αρμόδιο περιφερειάρχη, ο οποίος μπορεί να εξουσιοδοτήσει σχετικώς τον οικείο αντιπεριφερειάρχη», αναφέρεται στο σχετικό άρθρο του νόμου.
Ακόμη σημειώνεται ότι: «Η λήψη της απόφασης βασίζεται στις εισηγήσεις των φορέων που κατά περίπτωση έχουν την ευθύνη περιορισμού των επιπτώσεων από την εξέλιξη της καταστροφής».
Η Εγκύκλιος 3752/25-5-2018
της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας
Σύμφωνα με την Εγκύκλιο 3752/25-5-2018 της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας με Κατευθυντήριες οδηγίες για την οργανωμένη απομάκρυνση πολιτών για λόγους προστασίας από εξελισσόμενη ή επικείμενη καταστροφή εξ αιτίας δασικών πυρκαγιών, καθορίζεται ότι:
Γίνεται εκτίμηση της κατάστασης και σχετική εισήγηση από τον εκάστοτε Επικεφαλής Αξιωματικό του Πυροσβεστικού Σώματος, ο οποίος ενεργεί σε τοπικό επίπεδο ως συντονιστής του πυροσβεστικού έργου, προς τον αρμόδιο Δήμαρχο
Στη συνέχεια λαμβάνεται απόφαση από τον αρμόδιο Δήμαρχο, για την οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση, ή μη απομάκρυνση.
Αναδημοσιεύουμε την Εγκύκλιο 3752/25-5-2018 της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας Η συγκεκριμένη εγκύκλιος δημοσιεύεται, επίσημα στην ιστοσελίδα (https://www.civilprotection.gr) της Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας με ημερομηνία 25 Μαρτίου 2018.
Κατευθυντήριες οδηγίες για τη λήψη απόφασης
Στην παράγραφο 5.13. εμφανίζεται ξεκάθαρα ο τίτλος «Κατευθυντήριες οδηγίες για τη λήψη απόφασης» που επεξηγεί πως λαμβάνεται η απόφαση αλλά κυρίως από ποιον.
Η εγκύκλιος αναφέρει:
«Ο μόνος αρμόδιος να εισηγηθεί την οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση στις περιπτώσεις των δασικών πυρκαγιών είναι ο εκάστοτε Επικεφαλής Αξιωματικός του Πυροσβεστικού Σώματος, ο οποίος ενεργεί σε τοπικό επίπεδο ως συντονιστής του πυροσβεστικού έργου, έχοντας την ευθύνη περιορισμού των επιπτώσεων από την εξέλιξη της καταστροφής σε τοπικό επίπεδο. Στα πλαίσια αυτά, προτείνει εγκαίρως και επακριβώς τα όρια της περιοχής που θα χρειαστεί να υλοποιηθεί η δράση, με βάση την αναμενόμενη συμπεριφορά της πυρκαγιάς.
Ο Δήμαρχος, έχοντας υπόψη την ανωτέρω σχετική εισήγηση, καθορίζει άμεσα, σημείο συγκέντρωσης (σε ασφαλή χώρο), στον οποίον οφείλουν να προσέλθουν οι επικεφαλής των φορέων που κύρια εμπλέκονται (ΕΛΑΣ, ΠΣ, ΕΚΑΒ, υπεύθυνος Πολιτικής Προστασίας), ή εάν αυτό δεν είναι άμεσα εφικτό, οι αναπληρωτές τους.
Η ενέργεια αυτή κρίνεται απαραίτητη προκειμένου να εξασφαλιστεί, η μεταξύ τους επικοινωνία, η συλλογή πληροφοριών σχετικών με την τρέχουσα κατάσταση, καθώς και ο συντονισμός τους. Επίσης παρέχει την δυνατότητα για την άμεση επιλογή σχεδίου δράσης που θα ακολουθήσουν οι φορείς, στην περίπτωση που ληφθεί θετική απόφαση για οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση.
Εν συνεχεία ο Δήμαρχος, πλαισιωμένος από τους επικεφαλείς των φορέων που εμπλέκονται, πριν λάβει την απόφαση, πρέπει εγκαίρως να εκτιμήσει ή εξασφαλίσει τα εξής:
Τον αριθμό των ατόμων που πρέπει να απομακρυνθούν, με βάση τα δημογραφικά στοιχεία ή άλλες πληροφορίες που σχετίζονται με τον αριθμό των ατόμων που διαβιούν ή βρίσκονται στην περιοχή αυτή για διαφόρους λόγους (παραθεριστές, κλπ). Η απομάκρυνση, με βάση τον κίνδυνο, ενδεχομένως να μην αφορά το σύνολο των πολιτών, αλλά μέρος αυτών (άτομα παιδικής ή τρίτης ηλικίας, άτομα με προβλήματα υγείας, κλπ).
Τον προσδιορισμό των μέσων μεταφοράς με βάση τον αριθμό των ατόμων που πρέπει να απομακρυνθούν και τη διαθεσιμότητά τους κατά το χρόνο που θα δοθεί η εντολή υλοποίησης της δράσης, εφόσον χρειάζονται μεταφορά. Η έγκαιρη εξασφάλιση των μέσων απομάκρυνσης αποτελεί κρίσιμη παράμετρο στη λήψη της απόφασης . Επίσης μια άλλη παράμετρος που πρέπει να εξεταστεί είναι και η δυνατότητα απομάκρυνσης των πολιτών με δικά τους μέσα, από καθορισμένα δρομολόγια στα οποία έχει εξασφαλιστεί ο έλεγχος της κυκλοφορίας.
Επισημαίνεται ότι η εξασφάλιση μέσων για την μετακίνηση πολιτών μπορεί να γίνει με τα μέσα Δημοτικής συγκοινωνίας που διαθέτει ο Δήμος, ή με τη συνδρομή μέσων άλλων φορέων του δημοσίου ή του ιδιωτικού τομέα τα οποία είναι άμεσα διαθέσιμα σε τοπικό επίπεδο (παράγραφος 4.6 του παρόντος – μνημόνια συνεργασίας με ιδιωτικούς φορείς – κατάρτιση μητρώου εργοληπτών για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών).
Στα πλαίσια αυτά, το γραφείο Πολιτικής Προστασίας του Δήμου θα πρέπει να γνωρίζει εκ των προτέρων (σε κατάσταση συνήθους ετοιμότητας), τα μέσα που μπορούν να διαθέσουν οι φορείς σε τοπικό επίπεδο, στην περίπτωση έκτακτης ανάγκης κατά την οποία υπάρχει το ενδεχόμενο υλοποίησης μιας τέτοιας δράσης. Επίσης, θα πρέπει να γνωρίζει τη διαδικασία διάθεσής τους, όταν πρόκειται για φορείς του δημοσίου, καθώς και τη διαδικασία διάθεσής τους, μέσω ενός μνημονίου συνεργασίας, όταν πρόκειται για φορείς του ιδιωτικού τομέα.
Στις περιπτώσεις που για την οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση των πολιτών, κρίνεται αναγκαία η χρήση πλωτών θαλασσίων μέσων, η παρουσία και η συμβολή των κατά τόπους Λιμενικών Αρχών αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση (Ν.4150/2013, ΦΕΚ 102/Α ́/2013 και ΠΔ 13/2018, ΦΕΚ 26/Α ́/2018). Στο πλαίσιο αυτό, ο Δήμαρχος επικοινωνεί με την οικεία Λιμενική Αρχή για τη δυνατότητα διάθεσης πλωτών μέσων.
Τον αρχικό χώρο συγκέντρωσης των πολιτών (σημεία συγκέντρωσης για την εν συνεχεία οργανωμένη απομάκρυνσή τους, εφόσον χρειάζονται μεταφορά.
Το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την ειδοποίηση των πολιτών εντός των ορίων της περιοχής που θα χρειαστεί να υλοποιηθεί η δράση, καθώς και τον τρόπο εντοπισμού και ειδοποίησής τους (πόρτα–πόρτα, ανακοινώσεις σε μέσα μαζικής ενημέρωσης, τοπικούς ραδιοφωνικούς σταθμός, κλπ).
Τη δυνατότητα ελέγχου και διαχείρισης της κυκλοφορίας, σε όλα τα εναλλακτικά δρομολόγια που έχουν προσδιοριστεί από την αρμόδια Αστυνομική Αρχή, ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν, λαμβάνοντας υπόψη και την εκτιμώμενη εξέλιξη της πυρκαγιάς από τον εκάστοτε Επικεφαλής Αξιωματικό του Πυροσβεστικού Σώματος ο οποίος ενεργεί σε τοπικό επίπεδο ως συντονιστής του πυροσβεστικού έργου, ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος κατά την απομάκρυνση των πολιτών.
Η δυνατότητα αυτή αφορά δρομολόγια που θα χρησιμοποιηθούν τόσο από τα μέσα μαζικής μεταφοράς των πολιτών, όσο και από τα ίδια μέσα που ενδέχεται να χρησιμοποιήσουν οι πολίτες που απομακρύνονται μετά τη λήψη και δημοσιοποίηση της σχετικής απόφασης.
Νοείται ότι σε όλες τις περιπτώσεις τα δρομολόγια που έχουν επιλεγεί, σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να παρενοχλούν την κίνηση των πυροσβεστικών οχημάτων, καθώς και οχημάτων άλλων φορέων που σπεύδουν να ενισχύσουν το έργο της καταστολής και αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών (υδροφόρες, ασθενοφόρα ΕΚΑΒ, κλπ).
Τη διασφάλιση επικοινωνιών μεταξύ των αρμόδιων φορέων που εμπλέκονται στην υλοποίηση της δράσης έτσι ώστε να εξασφαλίζεται ο συντονισμός τους, καθώς και η παροχή πληροφοριών σχετικών με την τρέχουσα εξέλιξη της πυρκαγιάς.
Την υποδοχή και φροντίδα των πολιτών που απομακρύνονται σε επιλεγμένους ασφαλείς χώρους συμπεριλαμβανομένης και της ιατρικής βοήθειας και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης.
Το χρονικό διάστημα που απαιτείται να απομακρυνθούν από την περιοχή (π.χ. για 6 ώρες) μέχρι να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος για τον οποίο απομακρύνονται. Η εκτίμηση αυτή αφορά κυρίως τους πολίτες που διαμένουν μόνιμα ή προσωρινά στη περιοχή.
Σχέδιο Δράσης
Στην συγκεκριμένη εγκύκλιο υπαρχει και ειδικη παράγραφος και συγκεκριμένα η 5.13.2 με τίτλο “Σχέδιο δράσης” που περιγράφει αναλυτικά το πως γίνονται με λεπτομέρεια οι οργανωμένες εκκενώσεις. Χαρακτηριστικα αναφέρεται:
“Οι δράσεις που προοδευτικά υλοποιούνται σε μια οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση πολιτών περιγράφονται ως εξής:
Εκτίμηση της κατάστασης και σχετική εισήγηση από τον εκάστοτε Επικεφαλής Αξιωματικό του Πυροσβεστικού Σώματος, ο οποίος ενεργεί σε τοπικό επίπεδο ως συντονιστής του πυροσβεστικού έργου, προς τον αρμόδιο Δήμαρχο.
Άμεσος καθορισμός από το Δήμαρχο σημείου συγκέντρωσης φορέων που κύρια εμπλέκονται (ΕΛΑΣ, ΠΣ, ΕΚΑΒ, κλπ). Επισημαίνεται ότι η ενέργεια αυτή, δεν αποκλείει την επιτόπου σύγκληση από το Δήμαρχο, εφόσον η εξέλιξη του φαινόμενου το επιτρέπει, του Συντονιστικού Τοπικού Οργάνου (ΣΤΟ).
Λήψη απόφασης για την οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση, ή μη απομάκρυνση, από τον αρμόδιο Δήμαρχο, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 6, παρ. 5στ ́ του Ν.3013/2002 (όπως αυτό ισχύει, βάσει της παρ. 2 του άρθ. 18 του Ν 3613/2007 (ΦΕΚ 263/Α ́/2007) και του άρθ. 108 του Ν.4249/2014) και τις κατευθυντήριες οδηγίες που αναφέρονται παραπάνω (Μέρος Δεύτερο, παράγραφος 2.1 του παρόντος).
Ενημέρωση κοινού, όταν έχει ληφθεί απόφαση για την απομάκρυνσή του. Η δημόσια ανακοίνωση της απόφασης προς ενημέρωση του κοινού πρέπει να συντάσσεται με ευθύνη του Δημάρχου που έλαβε την απόφαση. Η ανακοίνωση πρέπει να περιέχει τις εξής βασικές πληροφορίες :
- Ποιος έλαβε την απόφαση και ποιος έχει την ευθύνη εκτέλεσής της.
- Να προσδιορίζει με σαφή τρόπο τα όρια της περιοχής μέσα από την οποία θα πρέπει να απομακρυνθούν, καθώς και τον κίνδυνο που διατρέχουν οι πολίτες εάν παραμείνουν σε αυτή.
- Να προσδιορίζει με σαφή τρόπο εάν συντρέχει λόγος γενικής οργανωμένης προληπτικής απομάκρυνσης όλων των πολιτών, ή συγκεκριμένων ομάδων τις οποίες θα προσδιορίζει κατά προτεραιότητα (άτομα με αναπνευστικά προβλήματα, άτομα παιδικής ηλικίας, ηλικιωμένοι, κλπ).
- Να προσδιορίζει πού και πότε θα συγκεντρωθούν (σημεία συγκέντρωσης) οι πολίτες, εφόσον χρειάζονται μεταφορά, καθώς και τα προσωπικά αντικείμενα που μπορούν να έχουν μαζί τους.
- Να προσδιορίζει την προβλεπόμενη διάρκεια της απομάκρυνσης, καθώς και τον τόπο προορισμού.
- Να κατονομάζει τα ασφαλή οδικά δρομολόγια καθώς και τυχόν μονοδρομήσεις που μπορούν να ακολουθήσουν σε περίπτωση απομάκρυνσης με δικά τους μέσα.
- Να αναφέρει την διαθέσιμη προνοιακή υποστήριξη στον τόπο προορισμού.
- Να αναφέρει οδηγίες για προστασία της περιουσίας των πολιτών που απομακρύνονται.
Σημειώνεται ότι έχει ιδιαίτερη σημασία στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης που θα δεχτούν να αναμεταδώσουν την ανακοίνωση, να επιτευχθεί η δημιουργία μίας και μοναδικής συνολικής εικόνας αντιμετώπισης της κατάστασης προς το κοινό.
Ωστόσο πέραν των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης τοπικής ή πανελλαδικής εμβέλειας που θα αναμεταδώσουν την ανακοίνωση, η κύρια δράση της ενημέρωσης του κοινού για τη λήψη απόφασης και την έναρξη της διαδικασίας οργανωμένης προληπτικής απομάκρυνσής του, θα πρέπει να βασίζεται κατά κύριο λόγο σε μεθόδους και πρακτικές που εξασφαλίζουν σε τοπικό επίπεδο περισσότερο τον εντοπισμό και εν συνεχεία την ενημέρωση των πολιτών για τον κίνδυνο που διατρέχουν στην περίπτωση που παραμείνουν στην περιοχή (πόρτα–πόρτα, ενημέρωση με διερχόμενο όχημα που παρέχει τις απαιτούμενες πληροφορίες, συνδυασμός και των δυο μεθόδων).
Στην περίπτωση αυτή, τον κύριο λόγο για την υλοποίηση της δράσης έχουν οι κατά τόπους Αστυνομικές Αρχές, το έργο των οποίων μπορεί να υποστηριχτεί και από δημοτικούς υπάλληλους. Ένα άλλο πλεονέκτημα που παρέχει η ενημέρωση με τις μεθόδους αυτές, είναι και η δυνατότητα άμεσης καταγραφής των πολιτών που επιθυμούν να απομακρυνθούν αλλά δεν διαθέτουν δικά τους μέσα, ή χρειάζονται ειδική μετακίνηση (ασθενείς, άτομα με κινητικά προβλήματα, κλπ). Οι πληροφορίες αυτές θα οδηγήσουν σε ορθολογικότερη εκτίμηση των μέσων που απαιτούνται για την οργανωμένη απομάκρυνση των πολιτών».
Πώς χάθηκε η μάχη της εκκένωσης στο Μάτι
-Το χρονικό της ολιγωρίας
Η εγκληματική αδράνεια των Αρχών να μην ενημερώσουν έγκαιρα τους κατοίκους στο Μάτι και να μη τους απομακρύνουν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, ενώ υπήρχε χρόνος, συνέβαλαν στην ανείπωτη τραγωδία.
Σε αυτά προστίθενται η αδυναμία των Αρχών να αντιληφθούν έγκαιρα τον κίνδυνο της φωτιάς που πλησίαζε απειλητικά με μεγάλη ορμή από τον Νέο Βουτζά στο παραλιακό μέτωπο, αλλά και η προσπάθεια της κυβέρνησης, τις πρώτες ώρες, να αποσιωπήσει την κρισιμότητα της κατάστασης, αποκρύπτοντας τους νεκρούς που ήδη γνώριζε.
Όπως προκύπτει από τις δηλώσεις των ίδιων των αρμοδίων μέχρι τώρα, η εκκένωση του Ματιού δεν έγινε ποτέ, επειδή θεωρήθηκε «μη υλοποιήσιμη» και «μη ρεαλιστική», όπως ανέφεραν οι επικεφαλής της Π.Υ. Η ίδια η κυβέρνηση, μέσω του κυβερνητικού εκπροσώπου, υποστήριξε πως είχε προεξοφλήσει ότι οποιαδήποτε διαδικασία απομάκρυνσης των ανθρώπων που είχαν εγκλωβιστεί απαιτούσε «5 με 6 ώρες» ή ακόμη και «μια ολόκληρη μέρα»! Για αυτόν τον λόγο δεν έκαναν τίποτα.
Δεν εκκένωσαν το Μάτι
ενώ γνώριζαν ότι η φωτιά πλησιάζει
Όταν η φωτιά στις 16:49 (σύμφωνα με την Π.Υ.) εκδηλώθηκε στην Καλλιτεχνούπολη ήταν απολύτως προφανές ότι λόγω των δυνατών ανέμων σε λίγη ώρα θα κατέληγε στο Μάτι. Αυτή ήταν η κατεύθυνση του μετώπου. Δεν θα έστριβε ούτε αριστερά, ούτε δεξιά. Όμως, οι Αρχές εκείνη την ώρα ΔΕΝ εισηγήθηκαν εκκένωση της παραλιακής ζώνης με επίκεντρο το Μάτι. Γιατί δεν το έπραξαν; Είχαν στην διάθεση τους 1μιση ώρα για να σωθεί ο κόσμος. Αυτό δεν έγινε ούτε στις 17:50 που η φωτιά πλησίαζε προς την λεωφόρο Μαραθώνος. Ο Μαρίνος Ψύχας που διασώθηκε, υποστήριξε στο iefimerida ότι στις 17:50, όταν μόνος του αποφάσισε να φύγει από το σπίτι του, οι παραλιακοί δρόμοι δεν ήταν ακόμη μποτιλιαρισμένοι. Καθώς δεν υπήρχαν αστυνομικοί ή πυροσβέστες, φώναζε ο ίδιος στον κόσμο να τρέξει να σωθεί. Όσοι το έπραξαν εκείνη τη στιγμή σώθηκαν.
Ας δούμε, τι έχουν πει ως τώρα οι αρμόδιοι για εκείνα τα κρίσιμα λεπτά. Σύμφωνα με τον υπουργό Προστασίας του Πολίτη, Νίκο Τόσκα, ο υπαρχηγός του Πυροσβεστικού Σώματος, Δημοσθένης Αναγνωστάκης, που βρισκόταν στο σημείο και ουσιαστικά είχε την επιχειρησιακή ευθύνη, εισηγήθηκε εκκένωση του Ματιού «μετά τις 6 πιθανόν», όπως είπε χαρακτηριστικά, αγνοώντας ωστόσο την ακριβή ώρα. Πιθανολογούμε όμως ότι αυτό συνέβη γύρω στις 18:10. Ομολογεί δηλαδή ότι οι αρμόδιοι συνειδητοποίησαν τον κίνδυνο μόλις λίγα λεπτά πριν από τον όλεθρο. Στις 18:05 η φωτιά είχε ήδη περάσει την λεωφόρο Μαραθώνος και πήγαινε με ορμή προς το Μάτι. Όμως, αν και ήταν αρκετά αργά, πάλι δεν έγινε τίποτα. Έστω και τότε θα υπήρχε –έστω ελάχιστος- χρόνος. Στις 18:30 το Μάτι είχε ήδη μετατραπεί σε κόλαση του Δάντη. Ήταν πλέον αργά για οποιαδήποτε ενέργεια.
Ακόμη και αν ισχύει ο ισχυρισμός ότι ο επικεφαλής της Π.Υ. (γύρω στις 18:10) εισηγήθηκε εκκένωση, (τον οποίον διαψεύδουν άλλοι συναρμόδιοι φορείς), τίποτε δεν έγινε για να απομακρυνθεί ο κόσμος. Δηλαδή δεν μπήκαν μέσα στο Μάτι περιπολικά της αστυνομίας με σειρήνες και φωνάζοντας από τα μεγάφωνα για να απομακρυνθεί. Αυτό είχε συμβεί στις πυρκαγιές της Ηλείας το 2007. Το είδα εγώ με τα μάτια μου σε αρκετά χωριά, όταν κάλυπτα τότε τις φονικές πυρκαγιές και σώθηκαν πολλοί άνθρωποι. Αν αυτό συνέβη στο Μάτι, ας δώσει η ΕΛ.ΑΣ. τα στοιχεία των πληρωμάτων των περιπολικών που το έπραξαν.
Επίσης, οι Αρχές τελικά έκαναν λάθος εκτίμηση και πίστευαν ότι η φωτιά από την Καλλιτεχνούπολη «θα κατευθυνθεί προς τον Διόνυσο», όπως υποστήριξε στον ΣΚΑΙ ο αντιπεριφερειάρχης Αττικής Πέτρος Φιλίππου; Πως δικαιολογείται η αδράνεια των Αρχών;
Ο Νίκος Τόσκας ισχυρίστηκε στην ΕΡΤ (28/7/2018) ότι ο επικεφαλής της Π.Υ. (και διοικητής της Π.Υ. Ανατολικής Αττικής), εισηγήθηκε στον δήμαρχο εκκένωση «όταν ακόμη η φωτιά βρισκόταν στον Βουτζά». Ποια ώρα ακριβώς έγινε αυτό; Είναι δυνατόν να μην έχει υπάρξει επίσημη καταγραφή της εισήγησης εκκένωσης στο Κέντρο Επιχειρήσεων; Είναι δυνατόν να υπήρξε τέτοια προχειρότητα για κάτι τόσο κρίσιμο, ή το στοιχείο αυτό δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα; Απαντώντας σε αυτό ο κ. Τόσκας αναφέρει (ΕΡΤ, 28/7/2018) το απίστευτο: «Εκεί πάνω στη μάχη οι άνθρωποι δεν κρατούσαν και ρολόι»!
Στις 18:45 δεκάδες άνθρωποι είχαν πλέον απανθρακωθεί, ενώ εκατοντάδες άλλοι βρίσκονταν στη θάλασσα προσπαθώντας να σωθούν.
Ακόμη δεν έχουν αντιληφθεί
τι έπρεπε να πράξουν με την εκκένωση
Το τραγικό είναι ότι μέχρι σήμερα τόσο οι επικεφαλής της Π.Υ. όσο και οι αρμόδιοι υπουργοί, δεν έχουν αντιληφθεί τι ακριβώς έπρεπε να πράξουν για να σώσουν τον κόσμο. Όταν μιλάμε για εκκένωση, εκείνα τα κρίσιμα λεπτά, εννοούμε να γίνει έκκληση από τους αρμόδιους για άμεση εγκατάλειψη της περιοχής με οποιονδήποτε τρόπο, ακόμη και τρέχοντας, προς κατευθύνσεις ασφαλείς όμως, που η αστυνομία και η πυροσβεστική θα είχε δώσει. Αυτό ΔΕΝ έγινε. Ο κόσμος έτρεχε πανικόβλητος χωρίς καμία οδηγία, ενώ άλλοι εγκλωβίστηκαν μέσα στο μποτιλιάρισμα μέσα στα αυτοκίνητα τους, όπου κάηκαν ζωντανοί. Επιπλέον, κάτοικοι (αλλά και η Αλέκα Παπαρήγα) καταγγέλλουν ότι η αστυνομία είχε κλείσει και τις εξόδους προς Μαραθώνος, κάτι που ο Νίκος Τόσκας διέψευσε. Τόσο η Π.Υ. όσο και ο Νίκος Τόσκας νομίζουν ακόμη και σήμερα ότι η εκκένωση σήμαινε να φωνάξουν εκδρομικά πούλμαν (!), ώστε με τάξη και με μεγάλη άνεση χρόνου να επιβιβαστούν, λες και θα πήγαιναν σχολική εκδρομή. Αυτό αποκαλύπτουν οι ίδιοι με τις δηλώσεις τους.
«Μια εκκένωση για να γίνει θέλει ένα σχέδιο. Όλα τα σχέδια απαιτούν έναν χρόνο. Δεν γίνεται αυτομάτως. Και τι εννοώ; Να έρθουν τα λεωφορεία, να πάρουν τον κόσμο, να στηθεί ο μηχανισμός για να απομακρυνθούν. Δεν είναι ρεαλιστικό. Βεβαίως όπως είπε ο κ. Αρχηγός, έγιναν από τον επικεφαλής οι απαραίτητες προτάσεις – υποδείξεις από τον επικεφαλής της πυρκαγιάς. Είναι υλοποιήσιμο»; Αυτό δήλωσε ο υπαρχηγός του Π.Σ. Δημοσθένης Αναγνωστάκης στην έκτακτη συνέντευξη Τύπου στην Κατεχάκη.
Ακόμη χειρότερα, ο Δημήτρης Τζανακόπουλος προεξόφλησε ότι «σε καμία περίπτωση δεν θα υπήρχε δυνατότητα εκκένωσης του συγκεκριμένου οικισμού, ο οποίος έχει 15.000 με 20.000 κατοίκους». Προφανώς και ο κ. Τζανακόπουλος έχει στο μυαλό του ότι η απομάκρυνση των εγκλωβισμένων κατοίκων έπρεπε να γίνει σαν μια σχολική εκδρομή με πούλμαν, ενώ και ο αριθμός των ατόμων που ανέφερε ότι βρίσκονταν στο Μάτι, είναι ο διπλάσιος από τον πραγματικό, προφανώς για να ενισχύσει τον ισχυρισμό του, χρησιμοποιώντας όμως ανακριβή στοιχεία. Στο Μάτι την ώρα της τραγωδίας (σύμφωνα με το ευρωπαϊκό σύστημα Copernicus) βρίσκονταν 11.164 άνθρωποι, από τους οποίους οι 3.664 βρέθηκαν στο πέρασμα της φωτιάς. Ο αριθμός 20.000 που αναφέρει ο κυβερνητικός εκπρόσωπος δεν προκύπτει από πουθενά. Ο κ. Τζανακόπουλος υποστήριξε ότι για την… εκδρομή που φανταζόταν ότι έπρεπε να οργανωθεί με πούλμαν, χρειαζόταν ολόκληρη η μέρα. Συνεπώς, προτιμήθηκε να μη γίνει απολύτως τίποτα.
«Όταν το φαινόμενο κράτησε μιάμιση ώρα και μια πόλη 20.000 ατόμων χρειάζεται ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, που υπερβαίνει τις 5 ή 6 ώρες για να εκκενωθεί, ίσως και μια μέρα ολόκληρη να χρειάζεται, καταλαβαίνετε ότι ήταν ανθρωπίνως αδύνατον να ολοκληρωθεί, ούτε καν να αρχίσει δεν μπορούσε ένα τέτοιο σχέδιο», είπε ο κ. Τζανακόπουλος.
Συμπερασματικά, ήταν ένα εγκληματικό λάθος των Αρχών το γεγονός ότι ΠΟΤΕ δεν έδωσαν εντολή να μπουν έγκαιρα στο Μάτι περιπολικά «ουρλιάζοντας» για να διώξουν τον κόσμο να φύγει τρέχοντας προς ασφαλείς κατευθύνσεις. Όπως επίσης εγκληματικό ήταν το γεγονός ότι οι επικεφαλής της Π.Υ., αφού αντιλήφθηκαν από νωρίς ότι λόγω των δυνατών ανέμων δεν μπορούσαν να ανακόψουν το μέτωπο της φωτιάς, δεν μετέβησαν στο Μάτι για να την «περιμένουν», ανοίγοντας πρώτα ασφαλή δίοδο για τους κατοίκους. Αυτή η πρακτική ακολουθήθηκε σε πολλές περιπτώσεις στις πυρκαγιές της Ηλείας. Το είδα τότε με τα ίδια μου τα μάτια. Στην Ανατολική Αττική δεν έγινε τίποτα από όλα αυτά επειδή οι Αρχές, όπως ομολόγησαν οι αρμόδιοι, είχαν καταδικάσει σε αποτυχία εκ των προτέρων οποιαδήποτε διαδικασία εκκένωσης ή απομάκρυνσης, πιστεύοντας ότι αυτό θα έπρεπε να συμβεί μόνο αν είχαν στην διάθεση τους πολλές ώρες, ένα όμορφο ρυμοτομικό σχέδιο και χρησιμοποιώντας εκδρομικά πούλμαν. Για αυτά τα εγκληματικά λάθη προφανώς δεν έχουν ευθύνη οι αστυνομικοί και οι πυροσβέστες, που με αυτοθυσία προσπάθησαν να σώσουν ανθρώπους από τη φωτιά, αλλά οι αρμόδιοι υπουργοί και οι υπηρεσιακοί παράγοντες που με τις δηλώσεις τους, οι ίδιοι έχουν ήδη ομολογήσει την αποτυχία τους.
